ΑΝΟΙΚΤΗ
Η ανοικτή χειρουργική αποτελεί την κλασική προσέγγιση, η οποία χρησιμοποιείται από τους περισσότερους χειρουργούς στον κόσμο.
Οι πρώτες χειρουργικές επεμβάσεις (π.χ. ανατρήσεις κρανίων) αναφέρονται σε πρωτόγονους πολιτισμούς του 10.000 π.Χ. Οι επεμβάσεις αυτές πραγματοποιούνταν χωρίς οποιαδήποτε γνώση της ανατομίας, της ύπαρξης αγγείων και νεύρων, των λοιμώξεων και της αντιμετώπισης του πόνου.
Εξαιρετικούς χειρουργούς στην αρχαιότητα συναντούμε στους λαούς της Μεσοποταμίας, της αρχαίας Αιγύπτου, της αρχαίας Ελλάδας, της Ινδίας και της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Μερικές από τις επιτυχίες της χειρουργικής στην αρχαιότητα ήταν η κατανόηση της σημασίας των αγγείων και η επίτευξη αιμόστασης με απολίνωση, η χειρουργική του καταρράκτη, η αφαίρεση λίθων του ουροποιητικού, η ανάπτυξη τεχνικών συρραφής του κοιλιακού τοιχώματος και οι ακρωτηριασμοί.
Η Ιπποκρατική Σχολή έθεσε τα θεμέλια της σύγχρονης Ιατρικής και περιλαμβάνει αρκετές αναφορές στη Χειρουργική. Τονίζει τη σημασία της διάγνωσης μέσω παρατήρησης και καταγραφής των ευρημάτων, καθώς επίσης της πρόγνωσης και πρόβλεψης της πορείας μιας νόσου. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίδεται στη δίαιτα, την υγιεινή και σε μεγάλη σειρά φαρμακευτικών σκευασμάτων. Για τον Ιπποκράτη η χειρουργική θεραπεία έχει θέση μόνο όταν τα φάρμακα δεν μπορούν πλέον να βοηθήσουν. Γίνονται συχνές αναφορές στον καυτηριασμό. Οι εγχειρητικές τεχνικές περιγράφονται λεπτομερώς με αναφορά στην προετοιμασία του ασθενούς, το χειρουργικό τραπέζι, το φωτισμό, τα εργαλεία και τον ρόλο των βοηθών. Όγκοι, συρίγγια, έλκη και αιμορροΐδες αντιμετωπίζονται χειρουργικά ήδη από την εποχή εκείνη ενώ υπάρχουν ενδείξεις χρήσης αιμοστατικής περίδεσης. Ο Ερώφιλος και ο Ερασίστρατος στην Αλεξάνδρεια μίλησαν πρώτοι για τη σημασία των νεκροτομών, εκατοντάδες χρόνια πριν αυτές γίνουν ανασπόσπαστο κομμάτι των ιατρικών σπουδών.
Ο Abu al-Qasim al-Zahrawi (993-1064 μ.Χ.) περιγράφει λεπτομερώς γενικές οδηγίες για όσα πρέπει να κάνει ένας χειρουργός καθώς και θεραπείες που χρησιμοποιούσε κατά τη μακρά του εμπειρία. Ο Leonardo da Vinci (1452-1519), ως επιτυχημένος καλλιτέχνης της εποχής του, πήρε άδεια να πραγματοποιήσει νεκροτομές στο νοσοκομείο της Santa Maria Nuova στη Φλωρεντία και αργότερα σε νοσοκομεία του Μιλάνου και της Ρώμης. Τα έτη 1510-1511 συνεργάσθηκε με τον ιατρό Marcantonio della Torre και έριξε άπλετο φως στην ανατομία, φυσιολογία και εμβρυολογία του ανθρώπου με αναλυτικές σημειώσεις και περισσότερα από 200 λεπτομερή ανατομικά σκίτσα.
Μέχρι το 1800 πολλές κοινωνικές-πολιτικές-θρησκευτικές ανακατατάξεις οδήγησαν στην αποσύνδεση της ιατρικής επιστήμης από τη χειρουργική, την οποία εφάρμοζαν για πολλές δεκαετίες οι κουρείς. Η ίδρυση του Royal College of Surgeons στην Αγγλία έδωσε τέλος στην εποχή αυτή, αναγνωρίζοντας τη χειρουργική ως αποκλειστικό τομέα της ιατρικής.
Η πρώτη χρήση αναισθησίας για επέμβαση αναφέρεται το 1842, προκαλώντας αύξηση των χειρουργικών περιστατικών και δίνοντας τη δυνατότητα να πραγματοποιούνται επεμβάσεις μεγαλύτερης διάρκειας. Ακολούθως εισάγεται για πρώτη φορά η έννοια της αντισηψίας, καθιερώνεται η αναισθησία, χτίζονται οργανωμένα νοσοκομεία και αρχίζει να οργανώνεται η βιομηχανία γύρω από την υγεία.
Η αντιμετώπιση των λοιμώξεων ήταν το επόμενο βήμα στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, με σημαντικούς επιστήμονες (Pasteur, Lister, Koch) που έθεσαν τα θεμέλια για την χρήση σωστής ενδυμασίας (μάσκα, γάντια) στο χώρο του χειρουργείου, την κατάλληλη αντισηψία χεριών και αποστείρωση των εργαλείων. Μέχρι το 1890 τα περισσότερα νοσοκομεία χρησιμοποιούσαν κλιβάνους.
Η περίοδος από το 1870 μέχρι το 1970 ήταν «ο αιώνας των χειρουργών», όπου οι περισσότερες περιοχές του σώματος έγιναν προσπελάσιμες, και δόθηκε προσοχή στη διαφύλαξη των ιστών και γενικά στη λεπτομέρεια. Κατά την περίοδο αυτή αναπτύχθηκε όλο το εύρος των επεμβάσεων της κλασικής ανοικτής χειρουργικής.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 εισήχθη η λαπαροσκοπική χειρουργική, ελαχιστοποιώντας το τραύμα με σκοπό τη γρήγορη ανάρρωση του ασθενούς και την ελάττωση των μετεγχειρητικών επιπλοκών.
Το έτος 2000, νέα σημαντική εξέλιξη για τη χειρουργική αποτελεί η χρήση του ρομποτικού συστήματος και η πρωτοποριακή έννοια της “τηλε-χειρουργικής”. Ο χειρουργός βρίσκεται σε απόσταση από τον ασθενή και χειρίζεται ένα ρομποτικό σύστημα με βραχίονες πραγματοποιώντας χειρισμούς πολύ μεγάλης ακρίβειας. Η ρομποτική δημιουργεί για πρώτη φορά μία νέα, μελλοντικά άρρηκτη, σχέση ηλεκτρονικού υπολογιστή και χειρουργού που οδήγησε σε αμέτρητες εφαρμογές της σύγχρονης τεχνολογίας στη χειρουργική αίθουσα, επιτυγχάνοντας το μέγιστο θετικό αποτέλεσμα για τον ασθενή.
Η πρόοδος λοιπόν της χειρουργικής και της τεχνολογίας έχουν οδηγήσει πλέον σε νέες λιγότερο τραυματικές τεχνικές όπως η λαπαροσκοπική και η ρομποτική χειρουργική. Βεβαίως η ανοικτή προσπέλαση βοηθά στην εκμάθηση των βασικών αρχών της χειρουργικής και έχει πάντοτε λόγο ύπαρξης, π.χ. σε μεταμοσχεύσεις ή σε ειδικές επεμβάσεις καρκίνου με ταυτόχρονη εκτομή αγγείων, σε χώρες όπου δεν υπάρχει πρόσβαση σε υψηλή τεχνολογία, και όταν φυσικά ο χειρουργός δεν έχει εμπειρία στις προηγμένες χειρουργικές τεχνικές. Συνεπώς, ο πλήρης και σύγχρονος χειρουργός είναι αυτός που έχει εκπαιδευθεί και στις τρεις διαθέσιμες τεχνικές (ανοικτή, λαπαροσκοπική, ρομποτική) και μπορεί να επιλέγει κάθε φορά την κατάλληλη ανάλογα με τις ανάγκες των ασθενών του.
Ο Δρ Αθανασόπουλος έχει εκπαιδευθεί πλήρως σε όλο το εύρος της ανοικτής γενικής χειρουργικής (κακοήθειες, καλοήθειες, μεταμοσχεύσεις), αλλά ακολουθώντας την πρόοδο της επιστήμης και της τεχνολογίας εκπαιδεύθηκε επιπλέον στην προηγμένη λαπαροσκοπική και τη ρομποτική χειρουργική, αρχικά στην Ελλάδα και μετέπειτα σε σημαντικά κέντρα της Ευρώπης, της Αμερικής και της Ασίας.